Cognitive Anthropology
การศึกษามานุษยวิทยาของระบบความคิดและความรู้ที่ปรากฎอยู่ในภาษาพูด ภาษาเขียน และวัตถุทางวัฒนธรรม เป็นการศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างภาษา ความหมาย และความคิดของมนุษย์ที่แสดงออกในสังคม โดยภาษาจะเป็นเครื่องมือสำคัญในการสื่อสารและสร้างความหมาย มนุษย์ในแต่ละวัฒนธรรมจะมีภาษาเพื่อการสื่อสาร นักมานุษยวิทยาจะเข้าไปวิเคราะห์ว่าภาษาในแต่ละวัฒนธรรมถูกใช้สร้างความหมายให้กับชีวิตและสิ่งต่างๆในโลกนี้อย่างไร ทั้งนี้ มนุษย์จะมีวิธีคิดและคำอธิบายต่อสิ่งต่างๆรอบตัวด้วยภาษาที่ต่างกัน
ดี แอนเดรด (1995) นิยามว่า Cognitive Anthropology เป็นการสำรวจตรวจสอบความรู้ทางวัฒนธรรม ความรู้ซึ่งมีอยู่ในคำพูดภาษา เรื่องเล่า และเรื่องแต่งต่างๆ ซึ่งมีการสืบทอดและเรียนรู้จากคนรุ่นหนึ่งไปสู่คนอีกรุ่นหนึ่ง โคลบี้นิยามว่าการศึกษา Cognitive Anthropology เป็นการศึกษาที่มีระเบียบวิธีและแนวทางการศึกษาของตัวเอง จากนิยามเหล่านี้อาจเข้าใจว่า Cognitive Anthropology เป็นการศึกษามิติวัฒนธรรมของการใช้เหตุผลและความคิด โดยศึกษาจากการใช้ภาษาเป็นหลัก การศึกษานี้อาจเรียกว่า “มานุษยวิทยาความคิด” แนวทางการศึกษาของมานุษยวิทยาความคิดมีข้อสันนิษฐานว่าประเภทของคำและความหมายในภาษาถูกสร้างมาจากรูปแบบของคำที่สัมพันธ์กับชนิดหรือประเภทวัฒนธรรม วิธีการศึกษาของมานุษยวิทยาความคิด จึงมีเป้าหมายเพื่อเปิดเผยประเภทของความหมายซึ่งถูกใช้อยู่แพร่หลายในการเขียนงานทางมานุษยวิทยา
สเปนเซอร์(1985) กล่าวว่าการทำงานของนักมานุษยวิทยาและนักจิตวิทยา ล้วนแอบอิงอยู่กับความคิดเรื่องการทำงานเชิงประจักษ์ของล็อค และการใช้เหตุผลของคานท์ ด้วยเหตุนี้ทำให้นักมานุษยวิทยาและนักจิตวิทยาเชื่อว่าความสามารถของจิตใจคือการที่เปลี่ยนแปลงได้ตลอดเวลาและพร้อมที่จะรับสิ่งต่างๆได้ง่าย ซึ่งมีผลต่อการเกิดเนื้อหาและโครงสร้างของความรู้ที่ถูกสร้างมาจากประสบการณ์และสภาพแวดล้อม อย่างไรก็ตาม ระบบเหตุผลนิยมแบบคานเทียน อธิบายว่าความสามารถเชิงความคิดของมนุษย์มีระเบียบกฎเกณฑ์ที่ชัดเจน ซึ่งจะมาควบคุมโครงสร้างความรู้ให้คงที่และมิให้แปรเปลี่ยน
มานุษยวิทยาสายโบแอสมีความสนใจเรื่องความคิด จิตใจ และอุดมการณ์ ทำให้การศึกษาแนวโบแอสเน้นเรื่องระบบความคิด จักรวาลวิทยา ระบบคุณค่า และความเชื่อ นักมานุษยวิทยาที่เริ่มศึกษาระบบความคิดคือ ฟรานซ์ โบแอส ซึ่งศึกษาวิธีคิดของชาวเอสกิโม ที่มีการแยกแยะความแตกต่างของสีน้ำแข็งและน้ำ ซึ่งนำไปสู่สมมติฐานว่ามนุษย์ในสังคมที่ต่างกันจะอธิบายความจริงเกี่ยวกับโลกต่างกัน เช่น การมองสีในธรรมชาติที่ต่างกัน
มานุษยวิทยาความคิดกลายเป็นสาขาวิชาย่อยในช่วงกลางทศวรรษที่ 1950 ซึ่งเกิดขึ้นพร้อมกับการศึกษาแบบ ethnoscience ที่มหาวิทยาลัยเยล ในช่วงเวลานี้นักมานุษยวิทยาหลายคนให้ความสนใจวิธีการศึกษาแบบวิทยาศาสตร์ของการเก็บข้อมูลทางชาติพันธุ์ การศึกษาทางชาติพันธุ์มักจะถูกมองว่าเป็นการศึกษาประเภทเดียวกับการทดลองในห้องวิทยาศาสตร์ หรือการวิจัยเชิงสังคมอื่นๆ ซึ่งทำให้นักมานุษยวิทยาอ้างว่าการศึกษาทางชาติพันธุ์ก็มีความเป็นวิทยาศาสตร์ แต่มีข้อโต้แย้งจากกรณีเรดฟีลด์-ลิวอิสในช่วงต้นทศวรรษที่ 1950 ซึ่งอธิบายว่านักมานุษยวิทยาที่ศึกษากลุ่มคนกลุ่มเดียวกันอาจได้ข้อมูลที่ต่างกัน กรณีนี้ทำให้นักมานุษยวิทยาเริ่มตั้งคำถามเกี่ยวกับความน่าเชื่อถือและความถูกต้องของการทำงานวิจัยและเก็บข้อมูลทางชาติพันธุ์
นักมานุษยวิทยาความคิดในยุคแรกๆ พยายามที่จะสร้างความถูกต้องให้กับการทำวิจัยภาคสนามโดยการใช้แบบสัมภาษณ์และกระบวนการวิเคราะห์ข้อมูลเพื่อที่จะนำความคิดของชาวบ้านออกมา แทนที่จะเป็นการคิดเอาเองของผู้ศึกษา เทคนิคการวิจัยแบบนี้ได้แรงบันดาลใจมาจากการวิเคราะห์เสียงพูดทางภาษา บทความแรกที่พูดถึงมานุษยวิทยาความคิดหรือ ethnoscience เป็นการวิเคราะห์คำเรียกชื่อญาติ ซึ่งศึกษาโดยวอร์ด กู้ดอีนาฟ และฟลอยด์ ลุนสเบอรี ในปี ค.ศ.1956 บทความดังกล่าววิเคราะห์โครงสร้างภาษาที่ประกอบด้วยหน่วยของความหมาย ซึ่งเป็นเสียงพูดที่เป็นหน่วยที่เล็กที่สุด คำเรียกญาติจะสัมพันธ์กับการจัดระเบียบทางสังคม
มานุษยวิทยาความคิดเริ่มต้นในช่วงทศวรรษที่ 1950 โดยแยกตัวออกมาจากมานุษยวิทยาภาษาศาสตร์ แต่การเกิดขึ้นของมานุษยวิทยาความคิดสนใจศึกษาปรากฏการณ์ความคิดทั้งที่เป็นชีววิทยาและสังคม โคลบี้(1996)แสดงความเห็นว่านักมานุษยวิทยาที่ศึกษาความคิดจะเรียนรู้ทักษะพิเศษหลายอย่างซึ่งหยิบยืมมาจากศาสตร์ต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นจิตวิทยา วิทยาศาสตร์ ปรัชญา สถิติ และคอมพิวเตอร์
ผู้เขียน: ดร.นฤพนธ์ ด้วงวิเศษ
เอกสารอ้างอิง:
Colby, Benjamin; Fernandez, James W.; Kronenfeld, David B. 1981. Toward a convergence of cognitive and symbolic anthropology. New York: Blackwell Publishing.
Colby, Benjamin N. 1996. Cognitive Anthropology. In Encyclopedia of Cultural Anthropology, Volume 1. David Levinson and Melvin Ember, editors. Pp. 209-215. New York: Henry Holt and Company.
D'Andrade, R. 1995, The Development of Cognitive Anthropology, Cambridge: Cambridge University Press
Levinson, Stephen C. 2003. Space in language and cognition: explorations in cognitive diversity. Cambridge: Cambridge University Press.
Miller, George A. 2003. The Cognitive Revolution: A Historical Perspective. Trends in Cognitive Science. 7(3): 141-144.
Shore, Bradd. 1996. Culture in Mind: Cognition, Culture, and the Problem of Meaning. Oxford: Oxford University Press.
Strauss, Claudia and Naomi Quinn. 1997 A Cognitive Theory of Cultural Meaning. Cambridge, UK: Cambridge University Press.
หัวเรื่องอิสระ: มานุษยวิทยาศึกษาระบบความคิด